Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր, Ավագ դպրոց, 12․5 դասարան
Աշխատանքի նպատակը. կառուցել հաղորդչում հոսանքի ուժի կախումը հաղորդիչի ծայրերին կիրառված լարումից պատկերող գրաֆիկը: Գրաֆիկի միջոցով որոշել հաղորդի դիմադրականությունը:
Անհրաժեշտ պարագաներ. հոսանքի աղբյուր (գգալվանական տարրերի կամ կուտակիչների մարտկոց), հետազոտվող հաղորդիչ (նիկելինե կամ կոնստանատանե հաղորդալարի փաթույթ),ռեոստատ,ամպերաչափ, վոլտաչափ, բանալի, միացնող հաղորդալարեր :
Եթե մարմինը հպենք նախապես էլեկտրականացած այլ մարմնի ապա այն նույնպես կէլեկտրականանա: Մորթով շփենք եբոնիթտե ձողը մոթեցնենք նրբաթիթեղից պատրաստված պարկուճին: Ձողը կձգի պարկուճը հետո կվանի:Երևում է,որ պարկուճը ստացել է բացասական լիցք: Եթե լիցքավորված մետաղե պարկուճին մոտեցնենք մետաքսի հետ շփումից էշեկըրականացած ապակե ձողը ձգում է պարկուճ: Եթե թելից կապված 2 պակուճնեներին հպենք էբոնիտե ձող և հեռացնենք, և նրանք իրար վանում են: Այդ ցույց է տալիս որ հաղորդում են էլեկտրական լիցք: Էլեկտրացույցը մարմնի էլեկտրական լիցքը ցույց տվող սարք է: Որքան մեծ է էլեկտրացույցի լիցքը,այնքան մեծ է վանողության ուժը: Էլեկտրաչափի ձողինամրացված մտղե գունդը Լիցքավորենք մեծ լիցքով ,ապա սլաքը շեղվում է մեծ անկյունով: Մեկուսիչ բռնակ ունեցող հաղորդիչ ձողով միացնենք մյուուս էլեկտրաչափին ամրացված նույնպիսի,բայց չլի քավորված գնդին,կտեսնենք,որ երկու էլեկտրաչափերն էլ ցույց են տալիս լիցքի միևնույն արժեքը,նշաակում է լիցքի կեսն առաջինից անցել է երկրորդին,ուրեմն առաջինի լիցքն աբաժանվել էերկու մասի : Կտեսնեք ինչպեսե էլթկտրաչափները ցույց են տալիս լիցքի միևնույն արժեքը: Դա նշանակում է՝ լիցքը կեսն առաջին գնդից անցել է երկրորդին: Ուրեմն առաջին էլեկտաչափի սկզբնական լիցքը բաժանվել է երկու հավասար մասերի: Հիմա հեռացրեք հաղորդիչ ձողը՝ իրարից անջատելով գնդերը, և հետո ձերքըհպեք երկրորդ գնդին: Կտեսնեք,նոր էլեկտրաչափը կորցնում է իր լիցքը: Երկրորդ գունդը նորից միացնելով առաջինին կտեսնեք, որ առաջին էլեկտրաչափի մնացած լիցքը նորից կիսվում է: Նույն ձևով կարելի է ստանալ սկզբնական լիցքի մեկ ութերորդ, մեկ տասնվեցերորդ և այլ: Լիցքը կարելի է բաժանել այնքան, մինչև մնացած լիցքը արդեն հնարավոր չլինի հայտնաբերել էլեկտրաչափով: Ամերիկացի գիտնական Ռոբերտ Միլիկենը առաջին է արել լիցքի բաժանման սահմանը: Նա եկել է այն եզրակացության, որ բնության մեջ գոյություն ունի ամենափոքր և այլևս անբաժանելի տարեկան լիցք, և չափել է այդ լիցքը: Բնույթան մեւ տարեկան բացասական լիցքով մասնիկն անվանել են էլեկտրոն:
Մարինե Մանուկյան 