Համո Սահյան

Կարդացի 10֊ից ավել գրված բանաստեղծությունները Համո Սահյանի և անկախ իմ կամքից ընտրեցի հենց սա։ Չգիտեմ, երևի հարազատ թվաց։ Նաև նկատեցի նրա գրված «Նեղվում եմ…» բանաստեղծությունը, ասում է 《Ներում եմ, նստում են գլխիս, ես գոհ եմ, իրենք են դժգոհ》, ինչ էլ անես մարդկանց համար, միևնույն է, դժգոհ են։ Շատ սիրեցի այդ երկու գրվածները, բայց ընտրեցի մեկը։ Երբ կարդացի մարմնովս դող անցավ, որքան ցավ կար այս գրված տողերի մեջ։ Զարմանում եմ, ինչպես կարելի է ասել մարդիկ լավն են այդքան ցավ պատճառելուց հետո։ Ինչքան ուժ պետք է մարդ ունենա իր մեջ, որ շարունակի սիրել նրանց, ով առանց մտածել նրան ցավ է պատճառում։

Հովհանես Թումանյան

Հովհաննես Թումանյան, մի մեծ բանաստեղծ հայ ժողովրդի համար։ Բոլորը նրան ճանաչում են որպես՝ բանաստեղծ, բայց Թումանյանը ունի բավականին շատ՝ պոեմներ, քառյակներ, պատմվածքներ, հեքիաթներ և լիքը այլ բաներ, որոնք կարդալուց հետո, ընկնում ես մտածմունքների մեջ։ Բոլորը ճանաչում են այս հայոց բանաստեղծին, անգամ 5 տարեկան երեխան, որին ես շատ ուրախ եմ, ուրախ եմ որ նման նշանավոր մարդ կարող է երկար ժամանակ մնալ մեզ հետ, թեև ոչ ֆիզիկապես։ Նրա մաքուր, ազնիվ հոգին, նրա մարդասեր աշխարհայացքը, նաև նրա տառապալից առօրյան, աղքատի ապրուստը, սա է նկարագրում բանաստեղծին։ Ցավոք, ոչ բոլորը գիտեն նրա ապրուստի մասի, բայց կարող եմ մի բան ասել, որ անիմաստ եմ գտնում երբ մարդիք փորձում են տեղեկություն ստանալ բանաստեղծների մասին ինչ֊որ կայքերից, հատկապես Թումանյանից։ Նրանց մասին միայն ու միայն կարող են ճանաչել իրենց գրված բանաստեղծություններից, պոեմներից և այլ ուրիշ ստեղծագործություններից։ Չէ որ ամեն մի բառը գրված է թե ինչ է նա զգում հոգու խորքում։ Կուզենայ մի բանաստեղծություն մեջ բերել.
Հոգուս հատոր,
Սրտիս կտոր,
Դասիս համար
Դու մի հոգար:
Վստահ եմ որ այս տողերը կարդալուց հետո շարունակեցինք այս փոքր բանաստեղծությունը։ Սա եղել է Թումանյանի ամենա առաջին բանաստեղծությունը, ինչի՞ ես սա ասացի, որովհետև հենց սերն է իր մեջ արդնացրել արվեստը, սերն է ստեղծել մեր հայ հայոց բանաստեղծին՝ Հովհաննես Թումանյանի։   Եվ ինչպես  Տերյանն է նկատել «հայրենի խինդ ու ժպիտ և հայրենի վիշտ»…

Համահայկական 1-ին թագավորության հոգևոր մշակույթը

Հոկտեմբերի 12-16

Վանի թագավորության գրային համակարգերը

Վանի թագավորությունում գործածվել է գրային 3 համակարգ, որոնցից մեկը՝ բնիկ տեղականը, մեհենագրերն են՝ բաղկացած շուրջ 300 մեհենանշանից (հիերոգլիֆ), որոնք գրվել են աջից ձախ և վերից վար ուղղություններով: Այս համակարգի վերծանման արդյունքները հիմք են տալիս եզրակացնելու, որ Վանի մեհենագրության լեզուն հնագույն հայերենն է:Վանի թագավորությունում կիրառվել են սեպագիր համակարգերը: Սարդուրի I-ի և նրա հաջորդների օրոք գրվել են ասորեստանյան սեպագրերով և ասուրերեն արձանագրություններ: Իշպուինի արքայի օրոք ստեղծվել է տեղական սեպագրերի համակարգը (շուրջ 200 նշան՝ ձախից աջ գրությամբ), որով մեզ են հասել ավելի քան 600 մեծ ու փոքր բնագրեր

Հայոց դիցարանը

Հայոց դիցարանը ղեկավարում է գերագույն եռյակը՝ Արամազդը՝ աստվածների հայրը, երկնքի ու երկրի արարիչը, լիություն, բարություն և արիություն պարգևողը, Անահիտը՝ արգասավորության, պտղաբերության մայր դիցուհին, Վահագնը՝ պատերազմի, քաջության և հաղթանակի աստվածը: Գլխավոր աստվածություններից է Աստղիկը՝ սիրո և գեղեցկության, երկնային լույսի և ջրի դիցուհին: Հայոց դիցարանի ազդեցիկ դիցուհիներից է Արամազդի դուստրը՝ Նանեն՝ ընտանիքի պահապանը, իմաստնության, ողջախոհության և ռազմի աստվածուհին: Արեգակի, կրակի ու լույսի, մաքրության ու ճշմարտության աստվածը Արեգ-Միհրն է: Դպրության, պերճախոսության, գիտությունների և ուսման, արվեստների հովանավոր աստվածը Տիրն է՝ Արամազդի ատենադպիրն ու սուրհանդակը: Վանատուրը հին հայերի դիցարանում հյուրընկալության աստվածն է՝ պանդուխտների, օտար ճամփորդների հովանավորը, նրանց ապաստան ու օթևան տվողը: Հայկական դիցարանում անդրաշխարհի աստվածը Սպանդարամետն է, պաշտվել են նաև Անգեղ (Ներգալ), Դեմմետր, Գիսանե, Բարշամ և այլ աստվածություններ:Հելլենական մշակույթի տարածումից հետո հայ հեթանոս աստվածները նույնացվել են հունական համապատասխան աստվածների հետ՝ Արամազդը՝ Զևսի, Անահիտը՝ Արտեմիսի, Միհրը՝ Հելիոսի, Վահագնը՝ Հերակլեսի, Տիրը՝ Ապոլլոնի (նաև Հերմեսի), Աստղիկը՝ Աֆրոդիտեի, Նանեն՝ Աթենասի, և այլն

Արտաշատի պայմանագիրը

Հոկտեմբերի 5-9

Արտաշատի պայմանագիր, կնքվել է հռոմեական զորավար Գնեոս Պոմպեոսի և հայոց արքա Տիգրան Մեծի միջև։ Արտաշատի պայմանագրով ավարտվել են մ.թ.ա. 60-ական թթ հայ-հռոմեական պատերազմները։ Մ.թ.ա. 66-ին Հայաստանը եղել է ներքին ու արտաքին անբարենպաստ պայմաններում։ Պոմպեոսից պարտվելով՝ Պոնտոսի Միհրդատ VI Եվպատոր թագավորը փորձել է դավադրությամբ հայկական գահին բազմեցնել Տիգրան Բ Մեծի որդիներից մեկին, որ ծնվել էր իր դուստր Կլեոպատրայից՝ հուսալով օգտագործել Հայաստանի ուժերը Հռոմի դեմ նոր արշավանքի համար։ Նրա երկու թոռնորդիները դավադրության անհաջող փորձից հետո սպանվել են, երրորդը՝ Տիգրան Կրտսերը, գործակցել է Պարթևաց Հրահատ III թագավորի հետ, կնության առել նրա դստերը և պարթևական ուժերով հարձակվել Հայաստանի վրա։ Չնայած նա պարտվել է Տիգրան Բ Մեծից և մոր՝ Կլեոպատրայի հետ փախել նախ պապի՝ Միհրդատ VI-ի, ապա Պոմպեոսի մոտ, սակայն Հայաստանում չի վերացել ներքին երկպառակությունների սպառնալիքը։ Հայաստանի վրա միաժամանակ հարձակվել են Հռոմը և Պարթևստանը։ Այս իրավիճակում Տիգրան Բ գերադասում է բանակցել Պոմպեոսի հետ։ Ուժերը պահպանելու և Արևելքում Հռոմի նվաճումները ծավալելու նպատակով Պոմպեոսը հաճությամբ ընդունել է Տիգրանի հաշտության առաջարկը։ Ըստ հաշտության պայմանների, Տիգրանը հրաժարվել է արտաքին նվաճումներից՝ Ասորիքից, Արևելյան Կիլիկիայից, Փյունիկիայից, Կապադովկիայից։ Ծոփքն ու Կորդուքը տրվել են Տիգրան Կրտսերին, որը հոր մահից հետո ժառանգելու էր նրա գահը։ Հայաստանը Հռոմին վճարել է 6000 տաղանդ ռազմատուգանք։ Հայաստանը ճանաչվել է իբրև Հռոմի բարեկամ և դաշնակից։ Այնուհետև Պոմպեոսն աշխատել է թուլացնել պարթևական պետությունը և վանել հայկական գահից Հրահատ III-ի բարեկամ Տիգրան Կրտսերին։ Շուտով Տիգրան Կրտսերը Պոմպեոսի դեմ ընդվզելու, նրան անարգելու մեղադրանքով ձերբակալվել է և ուղարկվել Հռոմ։ Տիգրան Բ Մեծը կրկին Մեծ Հայքին է միացել Ծոփքն ու Կորդուքը։ Թեև հաշտության պայմանները եղել են ծանր, Հայաստանը չի դարձել Հռոմին վասալ պետություն, չի խախտվել նրա ամբողջականությունը։

Մեծ Հայքի պետական կարգը Արշակունիների օրոք

Հոկտեմբերի 5-9

Պետական կարգը Արշակունիների օրոք: Արշակունյաց թագավորության ժա- մանակաշրջանում ավարտուն տեսք և իրավական ձևակերպում ստացան ավատապետական զարգացած հասարակարգին բնորոշ ինստիտուտներր՝ իշխող ազնվականության ավատատիրական սեփականության ձևերը, նրանց ժառանգական իրավունքները, արտոնություններն ու պարտականությունները, տերունի-վասալ հարաբերությունների և կառավարման համակարգի սանդղաձև կառուցվածքը և այլն: Նվիրապետական «սանդուղքը» գլխավորում էր երկրի գերագույն միապետը` Հայոց Արշակունի արքան: Ւշխող վերնախավի առաջին աստիճանը կազմում էին չորս կուսակալ «աշխարհների»՝ Աղձնիքի, Կորճայքի, Նոր Շիրականի և Գուգարքի իչխանները՝ բդեշխները, «աշխարհատեր» և գավառատեր նախարարները, ինչպես նաև կրոնի և գաղափարախոսության բարձրաստիճան սպասավորները, մասնավորապես՝ քրմապետական, իսկ 301 թվականից հետո՝ կաթողիկոսական տոհմերը: Նրանք իրենց ավատատիրույթներում լիակատար տեր էին, սակայն երկրի գերագույն տիրոջը՝ արքային տված հավատարմության երդումը անխախտ պահպանելու, նրան ռազմական, վարչական և այլ ծառայություններ մատուցելու պայմանագրությամբ: Բարձրաստիճան ազնվականների տիրույթները կոչվում էին «Հայրենիք» կամ «Հայրենականք», որոնք համարվում էին նրանց անտրոհելի տոհմա կան սեփականությունը և ժառանգաբար փոխանցվում էին ավագ գավակներին: Յուրաքանչյուր նախարար օժտված էր վարչական և դատական իշխանությամբ, իր հպատակ բնակչությունից գանձում էր հարկեր ու տուրքեր, պահում էր սեփական զորք: հայ նախարարների զորքերի թվաքանակի մասին տեղեկություններր վավերացված էին «Զորանամակ» կոչվող հրովարտակում: Նվիրապետական «սանդուղքի» հաջորդ աստիճանը կազմում էին ազնվականության կրտսեր ժառանզներր՝ «ոստանիկներր» և «սեպուհներր», որոնք իրենց անմիջական տերերից ստանում էին «պարգևականք» կոչվող տիրույթներ` դրանց փոխարեն զինվորական և վարչական ծառայություններ մատուցելու պայմանով:

Արտաշես Ա

Իշխանություն
մ.թ.ա. 190–մ.թ.ա. 160
Ծնվել է՝
մ. թ. ա. 230
Մահացել է՝
մ. թ. ա. 159
Երկիր
 Մեծ Հայք

Արտաշես Ա–ի թագավորությունն սկզբում սահմանափակված է եղել Մեծ Հայքի կենտրոնական մարզերով։ Կարճ ժամանակաշրջանում նա վերամիավորել է Երվանդունիների պետությունից մ.թ.ա. III դ. վերջին կամ մ.թ.ա. II դ. սկզբին անջատված ծայրագավառները, ստեղծել միաձույլ պետություն, որի հզորությունն ու կենսունակությունը խարսխված է եղել միասնական էթնիկական հիմքի վրա։ Իր թագավորության սկզբում Արտաշես Ա արշավում է դեպի արևելք և հասնում Կասպից ծովի ափերը, որի շնորհիվ Մեծ Հայքին են միացվում Փայտակարանը և Կասպից երկիրը։ Միացյալ հայկական պետությունից դուրս են մնացել Փոքր Հայքը, Կոմմագենեն և Ծոփքը: Արտաշես Ա վարել է Մերձավոր Արևելքում գերիշխող Սելևկյան պետությունը թուլացնելու քաղաքականություն, հմտորեն օգտագործել ինչպես հարևան երկրների, այնպես էլ Հռոմի հակասելևկյան դիրքավորումը։ Սակայն Արտաշես Ա չի դաշնակցել Հռոմի հետ, ավելին, ապաստան է տվել Հռոմի անհաշտ հակառակորդին՝ Կարթագենի զորավար Հաննիբալին։ Մ.թ.ա. 165 թվականին հարավում Արտաշես Ա բախվել է սելևկյան թագավոր Անտիոքոս IV Եպիփանեսի հետ, հաջողությամբ ետ մղել նրա հարձակումը և պաշտպանել երկրի անկախությունը։ Նա կատարել է հողային բարենորոգումներ՝ նպատակ ունենալով կարգավորել հողի մասնավոր սեփականության զարգացման ընթացքը, մեղմել հողատերերի և գյուղական համայնքների միջև ստեղծված հակասությունները։ Արտաշես Ա մեծացրել և կանոնավորել է բանակը, այն բաժանել չորս կողմնապահ զորավարությունների, կազմավորել արքունի գործակալությունները։ Խրախուսել է քաղաքաշինությունը, գիտության և արվեստի զարգացումը։ Նրա ժամանակ կառուցվել է Արտաշատ մայրաքաղաքը։

Վանի թագավորության և Հայկազուն Երվանդականների թագավորության պետական կարգը

Սեպտեմբերի-28 Հոկտեմբերի-2

Նմանություններ

ա․ միապետական են եղել, ունեցել են միապետ թագավոր

բ․ համահայկական թագավորություններից են

գ․ գործակալություններ են եղել

Տարբերություններ

ա․ռազմական ուժով

բ․տնտեսական

գ․մշակութային կյանքով

դ․ դիցարանով

Դա իմ աշխատանքը չէ

Ամեն օր ամուսինը աշխատում էր դաշտում, իսկ կինը տան գործերով էր զբաղվում:

Ամուսինը հաճախ ասում էր:

-Ես ամբողջ օրը դաշտում եմ աշխատում, իսկ դու ի՞նչ ես անում: Դու ոչ մի բան չես անում: Ամբողջ օրը տանը նստած ես:

-Լավ,- ասաց կինը,- օրերից մի օր դու մնա տանը, իսկ ես գնամ դաշտ:

Այդպես էլ արեցին: Կինը գնաց դաշտում աշխատելու, իսկ ամուսինը մնաց տանը, որպեսզի զբաղվեր տան գործերով: Կինը ճաշին եկավ տուն և տեսավ` այծը կաղամբները կերել է, բոլոր հավերը բանջարանոցում են, կովը սոված բառաչում է, կատուն կաթն է թափել, վառարանը սառն էր և ուտելու բան չկար:

Կինը գնաց ամուսնուն փնտրելու: Ամուսինը ջրհորի մոտ կանգնած էր. դույլն ընկել էր ջրհորի մեջ, չէր կարողանում հանել: Կինը նայեց և ասաց.

— Ասելիք չունեմ: Դեռ լավ է, որ կենդանի ես մնացել:

Նութի ռւսերեն տարբերակը։

English

Destiination B1

Pg. 7 Ex. A

1)Every day, Helen gets up at half past seven.

2)Helen often eats fast food for lunch.

3) In the evening Helen meets her friends for cofee

4)Once a week Helen watches a film at the cinema.

5)Helen rarely goes to the gym.

6) Helen has a driving lessons twice a week.